Agenda Konferencji

W prezentacji zaprezentowane zostaną dotychczasowe oraz planowane działania Izby Gospodarczej „Wodociągi Polskie” w zakresie skutecznego wdrożenia mechanizmu pobierania opłat za eksploatację sieci kanalizacji deszczowej. Jest to jedna z najistotniejszych kwestii podnoszonych w trakcie rozmów dotyczących zmian legislacyjnych prowadzonych przez Izbę z Ministerstwem  Infrastruktury. Omówione zostaną dwa modele finansowania:

MODEL PIERWSZY - wykorzystanie kompetencji uchwałodawczych rad gminy w celu ustalenia wysokości opłat
MODEL DRUGI - wykorzystanie przepisów ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny

Intensyfikowane zmianami klimatu pogodowe zjawiska ekstremalne, zwłaszcza te lokalne, staja się coraz trudniejsze do przewidzenia. Zapewnienie bezpieczeństwa mieszkańcom i podległym nam służbom wymaga przemyślanego i sprawnego działania. W czasie intensywnych i gwałtownych ekstremów pogodowych nie ma czasu na obmyślanie planu. Trzeba działać szybko i skutecznie. W prezentacji przedstawiony zostanie gdański model zarządzania kryzysowego jako trzeci stopień zarządzania systemem opadowym. Plan zarządzania kryzysowego jest co roku aktualizowany, a jedną z najnowszych inspiracji dla pracowników Gdańskich Wód stał się kanadyjski system dowodzenia incydentami ICS. Został on opracowany na podstawie wieloletnich doświadczeń z akcji o charakterze kryzysowym podczas usuwania skutków katastrof naturalnych i spowodowanych przez człowieka.

W wystąpieniu zostaną zaprezentowane nowe wyzwania w Perspektywie finansowej FENG z garścią informacji na temat zasad składnia wniosków, struktury finansowania w ramach zamówień przedkomercyjnych PCP, przystępowania do dialogu technicznego przez firmy, jednostki naukowe oraz miasta. Nie zabraknie także informacji na temat realizowanych Przedsięwzięć „Technologii domowej retencji” oraz „Oczyszczalni Przyszłości”

W 2021 r. intensywne opady w Niemczech po raz kolejny potwierdziły, że powodzie mogą powodować katastrofalne szkody w dużych, średnich i małych miastach. Jednak pomimo kilku już istniejących strategii zorientowanych na zagrożenia, do tej pory nadal brakuje zintegrowanych podejść do faktycznego zapobiegania negatywnym skutkom wywołanym przez intensywne opady deszczu. Gminy na całym świecie wciąż uczą się na podstawie ostatnich wydarzeń i istnieje ogólna potrzeba zbadania nowych technik i wytycznych, które mogłyby pomóc zmniejszyć podatność na zagrożenia oraz zwiększyć odporność, zdolności adaptacyjne i zrównoważony rozwój środowisk miejskich, zwłaszcza biorąc pod uwagę już przewidywane przyszłe wyzwania związane ze zmiennością klimatu. W celu wypełnienia tej luki, niniejsza prezentacja przedstawia wyniki projektu badawczego „Lista kontrolna dla kanalizacji w przypadku ulewnych deszczy”, który został przeprowadzony przez Instytut Infrastruktury Podziemnej IKT.

Propozycja nowej dyrektywy ściekowej jest obecnie procedowana w Parlamencie Europejskim i Radzie. Mimo możliwych zmian, pewne jest, że kwestia uporządkowania gospodarki wodami opadowymi będzie jednym z istotnych celów dyrektywy. Pojawiają się nowe wyzwania oraz konieczność kontroli jakości i ilości wody opadowej oraz redukowania przelewów z kanalizacji ogólnospławnej. Kwestia finansowania nowych wyzwań staje się kluczowa, choć niełatwa.

Podczas wystąpienia zostaną omówione mechanizmy finansowania przedsięwzięć z zakresu gospodarowania wodami ze środków WFOŚiGW w Krakowie oraz NFOŚiGW. Przedstawione będą źródła finansowania zadań mających na celu ochronę zasobów wodnych oraz minimalizację zjawiska suszy w Polsce poprzez zwiększenie poziomu retencji na terenie nieruchomości z budynkiem mieszkalnym jednorodzinnym oraz wykorzystywanie zgromadzonych wód opadowych lub roztopowych, w tym dzięki rozwojowi zielono niebieskiej infrastruktury. Celem strategicznym finansowania tego typu inwestycji, jest  podniesienie poziomu ochrony przed skutkami zmian klimatu oraz zagrożeń naturalnych (m.in. zgodnie z kierunkami działań zapisanymi w dokumentach: Strategiczny Plan Adaptacji dla sektorów i obszarów wrażliwych na zmiany klimatu do roku 2020 z perspektywą do roku 20301 , Polityka Ekologiczna Państwa 2030 – strategii rozwoju w obszarze środowiska i gospodarki wodnej2 oraz Plan przeciwdziałania skutkom suszy3).”

Ocieplanie się klimatu nie oddaliło niebezpieczeństwa powodzi. To groźne zjawisko zmieniło jedynie swoją charakterystykę. Czynnikiem sprzyjającym powstawaniu powodzi nie są już, jak dawniej, głównie wiosenne roztopy i jesienne ulewy. Zagrożenie powodują teraz nawalne deszcze, występujące także w środku lata. Szczególnie groźny charakter przybiera ono na terenach górskich i podgórskich. Średnioroczne straty powodziowe w obszarze dorzecza Górnej Wisły są najwyższe w kraju.

Dlatego Wody Polskie w Krakowie realizują duży projekt ochrony przeciwpowodziowej doliny rzeki Wisły między Oświęcimiem a Zawichostem. W procesie realizacji programu zespół ekspertów wypracuje przy udziale przedstawicieli samorządów oraz lokalnych społeczności, optymalne rozwiązania, służące zmniejszeniu przepływu wody powodziowej oraz obniżeniu wysokości fali powodziowej. Zaproponowany zestaw działań technicznych i nietechnicznych będzie uwzględniać kwestie środowiskowe i społeczne.

Co ważne, obok wiodącego celu ochrony przed powodzią, w analizach bardzo ważną rolę odgrywać także będzie potrzeba poszukiwania dodatkowej retencji także w obliczu pojawiającego się na tym obszarze problemu suszy. Jest to największy projekt przeciwpowodziowy realizowany obecnie przez RZGW w Krakowie.

W dobie zmian klimatu i postępującej urbanizacji niezwykłej wagi nabiera wrażliwość projektantów na potrzeby społeczne i warunki przyrodnicze. Przekłada się ona na wyjątkowe efekty osiągane przez projekty, w których stosowano interdyscyplinarne podejście. Jacek Zalewski opowie o swoich doświadczeniach opartych o szereg wyjątkowych projektów które prowadził: od kładki w Dobczycach przy zaporze, przez przeciwdziałanie podtopieniom w miastach, Tarliska Górnej Raby, po zaporę i elektrownię w Siarzewie. Dla ekologów – hydrotechnik, dla hydrotechników – ekolog, zaprasza inżynierów do świata projektowania zrównoważonego, z myślą o potrzebach przyszłych pokoleń.

Technologie geotechniczne wykorzystywane są w gospodarce wodnej do różnorodnych zadań. Jednym z nich jest ochrona wałów przeciwpowodziowych, gdzie świetnym rozwiązaniem są przesłony pionowe jednofazowe - na przykład w technologii TRENCHMIX.
Kolejnym wyzwaniem jest budowanie podziemnych zbiorników o znacznej głębokości i objętości. Zbiorniki te z powodzeniem mogą być wykonywane w technologii ścian szczelinowych o dobranych ze względu na wielkość zadania gabarytach.
Kolejne coraz częściej wykonywane realizacje to instalacje podziemne w technologii TBM. Tutaj wyzwaniem jest wykonanie odpowiedniego szybu do opuszczenia i odebrania maszyny wykonującej tunel. Ze względu na często duże głębokości tuneli konieczne jest zastosowanie obudowy chroniącej przed dopływem wody gruntowej i tu po raz kolejny przydają się ściany szczelinowe. O tym, dlaczego w geotechnice stawiamy na optymalizację w czasie rzeczywistym i jak w praktyce wygląda współpraca projektowo – wykonawcza opowiedzą Urszula Tomczak, główny projektant i ekspert oraz Tomasz Korab, Kierownik Projektu Soletanche Polska.

Podejmowanie strategicznych decyzji w zakresie gospodarowania zasobami wodnymi wymaga wiedzy o możliwym rozwoju sytuacji hydrologicznej w rozpatrywanym horyzoncie czasowym. Wraz z koniecznością długofalowego planowania działań, wzrasta również zapotrzebowanie na długoterminowe prognozy hydrologiczne, których odbiorcami mogą być w szczególności służby zarządzania kryzysowego, zarządcy wód, instytucje odpowiedzialne za zaopatrzenie w wodę, sektor rolniczy.

Do niedawna prognozy hydrologiczne miesięczne i sezonowe wykonywane były głównie metodami  bazującymi na podobieństwie obecnego przebiegu z zaobserwowanym w przeszłości. Metody te cechują się jednak pewnymi uproszczeniami, co znacznie ogranicza możliwość ich wykorzystywania.

W ostatnim czasie w Instytucie Meteorologii i Gospodarki Wodnej- Państwowym Instytucie Badawczym (IMGW-PIB) realizującym zadania państwowej służby hydrologiczno-meteorologicznej m. in. w zakresie hydrologicznej osłony kraju, podjęto prace w zakresie rozwoju metodyki opracowywania hydrologicznych prognoz długoterminowych dla stacji hydrologicznych w obszarze Polski. Bazują one na wykorzystaniu 46-dniowej prognozy meteorologicznej, opracowywanej przez The European Centre for Medium-Range Weather Forecasts (ECMWF) w postaci 100-elementowej wiązki, opisującej przebieg prognozowanych wartości opadu i temperatury powietrza, jak również prawdopodobieństwa wystąpienia charakterystycznych wartości.

W artykule opisano podstawowe założenia koncepcyjne oraz dotychczasowe wyniki i prace.  Przedstawiono prognozy opracowane dla obszaru całej Polski, w tym wyniki prognoz uzyskanych modelem HD (hydrodynamicznym) dla Wisły, Odry i Warty oraz modelem opad-odpływ (HBV) dla mniejszych dopływów.  Zaprezentowano propozycje prezentacji wyników prognoz wiązkowych dla poszczególnych stacji wodowskazowych na rzekach jak również w postaci map zbiorczych dla całego kraju.

W drugiej połowie XX wieku, gdy powstawały liczne obiekty hydrotechniczne w Polsce, standardem było okresowe opróżnianie zbiorników zaporowych na potrzeby ich przeglądów i remontów. Obecnie taka procedura jest najczęściej niemożliwa do przeprowadzenia ze względów środowiskowych, społecznych i ekonomicznych. Autor prezentacji przedstawi, w oparciu o doświadczenia firmy Soley, technologie umożliwiające zaawansowane naprawy i modernizacje obiektów hydrotechnicznych bez opróżniania zbiorników. Omówi m.in. świeżo opatentowaną metodę wykonywania przesłon przeciwfiltracyjnych oraz budowę dodatkowych zamknięć remontowych technikami podwodnymi.

Jakość wód deszczowych odprowadzanych z obszarów miejskich i infrastruktury drogowej jest niezmiernie istotna dla ochrony środowiska naturalnego, ekosystemów wodnych oraz zdrowia publicznego. Obecnie obowiązujące w Polsce regulacje dotyczące jakości wód opadowych i roztopowych wprowadzanych do odbiorników określają wyłącznie maksymalne wartości parametrów takich jak zawiesina ogólna i węglowodory ropopochodne. Opad deszczu, zwany często również spływem powierzchniowym, nierzadko zbiera zanieczyszczenia z powierzchni miejskich i dróg, których występowanie uzależnione jest od charakterystyki danej zlewni – stopnia zurbanizowania, zlokalizowanych zakładów przemysłowych czy infrastruktury drogowej.
W Bydgoszczy wyloty z kanalizacji deszczowej objęte są stałym monitoringiem jakości wód opadowych, prowadzonym przez Miejskie Wodociągi i Kanalizację. Oprócz analityki podstawowych parametrów jakościowych, badane są również zanieczyszczenia
w kierunku występowania w nich metali ciężkich czy wielopierścieniowych węglowodorów aromatycznych (WWA), w szczególności fluorantenu czy benzo(a)pirenu, czyli związków ujętych w wykazie substancji priorytetowych dla środowiska wodnego. Co więcej,
w lokalizacjach wyposażonych w podczyszczalnie wód opadowych, dzięki analizie próbek przed i za osadnikiem, możliwe jest określenie stopnia redukcji zanieczyszczeń w wodach opadowych i sprawdzenie prawidłowości doboru tych urządzeń pod względem ich obciążenia ładunkiem.

W referacie zostaną przedstawione współczesne uwarunkowania o charakterze technologicznym, prawnym i praktycznym, które wymuszają zmiany warsztatu projektowania i modelowania systemów odwodnienia. Przedyskutowane zostanie na ile modernizacja warsztatu może odbywać się dzięki zmianom w kształceniu w obszarze inżynierii środowiska, a na ile konieczne jest przyjęcie formuły ciągłego dokształcania inżynierów aktywnych zawodowo. Na koniec na przykładzie platformy WateFolder Conncect zademonstrowany zostanie potencjał edukacyjny wynikający z wykorzystania nowych narzędzi cyfrowych dostępnych poprzez Internet.

Zmiany klimatu, których doświadczamy i które cały czas postępują, wymuszają na nas szersze spojrzenie. Należy brać pod uwagę nie tylko kwestię oddziaływania naszego przedsięwzięcia na klimat, ale również oddziaływania zmian klimatycznych na planowane przedsięwzięcie.

W rozważaniach o oddziaływaniu klimatu na przedsięwzięcie istotne jest określenie zagrożeń, jakie mogą powodować ekstremalne zjawiska klimatyczne. Musimy zatem dokonać analizy, w jakim stopniu przedsięwzięcie może być wrażliwe na takie zagrożenia oraz w jaki sposób zwiększyć jego potencjał adaptacyjny, aby posiadało ono zdolność do radzenia sobie z negatywnymi skutkami zmian klimatu. Ważne jest, aby w takiej analizie uwzględniać zmiany klimatu prognozowane w odpowiednio odległej czasowo perspektywie, zgodnej z zakładanym okresem życia planowanego przedsięwzięcia.

Prezentacja pokaże zagrożenia związane ze zmianami klimatycznymi powodującymi zarówno susze, jak gwałtowne burze i powodzie. Poruszony zostanie problem „małych” powodzi, zalanych ulic, podtopień będących wynikiem m. in. niedrożnych systemów odprowadzenia wód opadowych. Pokazane zostaną rozwiązania retencji okresowej wód deszczowych podczas gwałtownych opadów oraz sposobów retencjonowania deszczówki i metod jej wykorzystania.

W wystąpieniu zostanie zaprezentowany potencjał wykorzystania magazynowanej w przy obiektowych zbiornikach wody deszczowej na cele sanitarne instalacji wewnętrznej oraz rozwiązania technologiczne, jak poradzić sobie z jakością wody i jak zapewnić jej stały dopływ do urządzeń sanitarnych przy niskim stanie wód deszczowych.