TYTAN 2023

PROJEKT ROKU

Miejskie Wodociągi i Kanalizacja w Bydgoszczy Sp. z o.o.

Projekt wykonania inteligentnego systemu zarządzania sieciami wod.-kan. oraz wdrożenia systemu inteligentnego sterowania retencją zbiornikową (SIS-RZ)

(24 pkt.)

Kompleksowy system SIS-RZ wspiera procesy decyzyjne związane z eksploatacją systemu retencji zbiornikowej na obszarze Bydgoszczy, działa w oparciu o dane dostarczone przez urządzenia i systemy pomiarowe, następnie przetworzone przez sztuczną inteligencję (AI). Projekt przewiduje także m.in. rozbudowę istniejącego systemu SCADA oraz wdrożenie narzędzi wspierających proces eksploatacji.

Inwestor: Miejskie Wodociągi i Kanalizacja w Bydgoszczy Sp. z o.o.

Państwowe Gospodarstwo Wodne Wody Polskie Regionalny Zarząd Gospodarki Wodnej w Krakowie

Zwiększenie zabezpieczenia powodziowego w dolinie rzeki Serafy

(32 pkt.)

Projekt realizowany jest w ramach Projektu ochrony przeciwpowodziowej w dorzeczu Odry i Wisły. Obejmuje budowę czterech zbiorników małej retencji: zbiornik Malinówka 1, Malinówka 2, Malinówka 3 oraz Serafa 2. Prace związane z budową zbiorników prowadzone są Krakowie i Wieliczce.

Inwestor: Państwowe Gospodarstwo Wodne Wody Polskie Regionalny Zarząd Gospodarki Wodnej w Krakowie

Wykonawcy: SKANSKA S.A.; PBWI Sp. z o.o.

Uponor Infra Sp. z o.o.

Realizacja systemu zbiorników retencyjnych w ramach budowy drogi ekspresowej S1 (dawniej S69) Bielsko-Biała – Żywiec – Zwardoń, odcinek Przybędza – Milówka (obejście Węgierskiej Górki)

(18 pkt.)

Zagospodarowanie wód deszczowych jest jednym z elementów budowy układu drogowego S1. Po dokonaniu analizy panujących warunków i specyfiki budowy zdecydowano się na zbiorniki polietylenowe produkcji Uponor Infra. W ramach budowy odcinka S1 Przybędza-Milówka do 2023 r. Uponor dostarczy w sumie 19 zbiorników i baterii zbiorników o średnicach od DN1200 do DN2400.

Inwestor: Generalna Dyrekcja Dróg Krajowych i Autostrad

Zarząd Zieleni Miejskiej w Krakowie

Przebudowa ulicy Krupniczej w Krakowie

(22 pkt.)

Przebudowa historycznej ulicy zaowocowała powstaniem pierwszych w Krakowie ulicznych ogrodów deszczowych. W ramach inwestycji zainstalowano także zbiorniki magazynujące wodę deszczową, która jest wykorzystywana do podlewania roślin. Dzięki temu, woda deszczowa jest efektywnie wykorzystywana, a korzystanie z niej zmniejsza obciążenie miejskiej kanalizacji.

Inwestor: Gmina Miejska Kraków – Zarząd Zieleni Miejskiej w Krakowie

Statuetkę TYTAN w kategorii projekt roku otrzymało Państwowe Gospodarstwo Wodne Wody Polskie — Regionalny Zarząd Gospodarki Wodnej w Krakowie za projekt zwiększenia zabezpieczenia powodziowego w dolinie rzeki Serafy. Jurorzy przyznali zwycięskiemu projektowi 32 pkt.

PROJEKT ROKU

Gdańska Agencja Rozwoju Gospodarczego – 39 pkt

Przedsięwzięcie dotyczy budowy zbiorników retencyjnych na terenie industrialnym, przy porcie w Gdańsku, przeznaczonym na place magazynowe i bazy logistyczne. Celem budowy zbiorników jest czasowa retencja (detencja) wód opadowych i roztopowych z terenów inwestycyjnych Pomorskiego Centrum Inwestycyjnego (PCI). Obszar ciążący do zbiorników stanowią obecnie tereny zielone i nieużytki. W przyszłości planowane jest przekształcenie tego obszaru w tereny zabudowy produkcyjno-usługowej, o wysokim stopniu uszczelnienia nawierzchni. W związku z tym wzrośnie ilość wód opadowych odpływających z tego obszaru. Zgodnie z zasadami zrównoważonej gospodarki wodami opadowymi planuje się retencję nadmiaru wód opadowych. Wyzwaniem koncepcji, opartej o model hydrodynamiczny, było uzyskanie niskich wartości chwilowego odpływu maksymalnego wód opadowych przy wysokim stopniu uszczelnienia terenu. Dodatkowo teren częściowo jest zalesiony. Zaprojektowany i wybudowany już układ zbiorników suchych jest wyjątkowy, zarówno co do skali, jak i metody wykonania. Dzięki wykorzystaniu unikalnych metod geotechnicznych udało się ocalić drzewa, które rosną obecnie w środku zbiornika. Zbiorniki są świetnie wpisane w krajobraz – jeden obsiany łąką kwietną, a drugi w terenie leśnym. Właściwie nie wyróżniają się z otoczenia, stanowiąc równocześnie ochronę terenu na wypadek nawet wód 1-procentowych.

Miasto Mrągowo – 35 pkt

Zmiana projektu „Budowa i przebudowa głównych kolektorów deszczowych na terenie Miasta Mrągowo” poprzez wprowadzenie zagadnień zielono-niebieskiej infrastruktury i zrównoważonego gospodarowania wodami opadowymi w mieście.

Uchwalenie 20 lipca 2017 r. nowego prawa wodnego zmieniło spojrzenie na wody opadowe. Przestały one być definiowane jako ściek, a traktowane są jako cenny zasób, który należy retencjonować, przeciwdziałając skutkom suszy. Co więcej, zgodnie z nowym prawem wodnym, przez zmianę definicji ścieków i wyłączenie z tej definicji wód opadowych, możliwe stało się odprowadzanie wód opadowych do jeziora Sołtyskiego, które nie będąc jeziorem przepływowym, wysycha. Nowe warunki stworzyły wyjątkową szansę zmiany podejścia do gospodarowania wodami opadowymi w Mrągowie. Suma wszystkich powyżej opisanych warunków powoduje, że miasto jest zdeterminowane, aby zrewidować dotychczasowe podejście do projektu i wprowadzić korzystne zarówno ekologicznie, jak i ekonomicznie zmiany. Przygotowano nową koncepcję, opartą o model hydrodynamiczny, przygotowano rewizję projektów budowlanych i kluczowych decyzji. Zmieniony projekt jest obecnie wdrażany.
Pryncypia zmiany są następujące:
1. Zwiększenie zagospodarowania wód opadowych in situ.
2. Wykorzystanie wód opadowych i przeciwdziałanie skutkom suszy poprzez zasilanie wysychającego jeziora Sołtyskiego.
3. Zmiana układu rozwiązań w taki sposób, aby uniknąć budowy kosztownego odcinka kolektora, a co za tym idzie zmniejszenia nakładów inwestycyjnych na ten element projektu (będący współcześnie reliktem starej filozofii „collect and drain”). Przekierowanie uzyskanych oszczędności na zwiększenie udziału zielono-niebieskiej infrastruktury i rozwiązań infiltracyjnych, lokalnych.
4. Poprawa warunków bioróżnorodności.
5. Wprowadzenie etapowania projektu, który umożliwi rozpoczęcie realizacji i jej płynne kontynuowanie w taki sposób, by całość inwestycji została zakończona i rozliczona do grudnia 2023 roku.
6. Uzyskanie synergii z kolejnymi działaniami planowanymi przez miasto, dotyczącymi rekultywacji jeziorka Magistrackiego, zwiększenia retencji w miejscach formowania się odpływu poprzez lokalną mikroretencję, z elementami edukacji i promocji wykorzystania wód opadowych (np. w formie „wodnych placów zabaw”).
7. Utrzymanie, a nawet poprawa wskaźników rezultatu i produktu projektu, przy utrzymaniu lub zwiększeniu jego oceny merytorycznej w stosunku do uzyskanej w konkursie.

Państwowe Gospodarstwo Wodne Wody Polskie Regionalny Zarząd Gospodarki Wodnej w Krakowie – 31 pkt

Okres realizacji: 2018-2021
Opis projektu / produktu: Przedmiotem zgłoszenia są działania związane z przywróceniem ciągłości dwóch rzek w południowej Polsce podejmowane przez RZGW w Krakowie w projektach:
• Likwidacja barier migracyjnych dla organizmów wodnych na rzece Wisłoce i jej dopływach – Ropie oraz Jasiołce oraz
• Przywrócenie ciągłości ekologicznej i realizacja działań poprawiających funkcjonowanie korytarza swobodnej migracji rzeki Biała Tarnowska
Zapory na rzekach Białej Tarnowskiej i Wisłoce od dziesięcioleci blokowały lub utrudniały migrację ryb. W rezultacie gatunki takie jak łosoś, troć wędrowna i jesiotr zniknęły z listy ichtiofauny występującej w naszych rzekach, podczas gdy inne zostały umieszczone w kategorii najwyższego ryzyka. Przywrócenie możliwości swobodnego przemieszczania się ryb i innych organizmów wodnych w górę i w dół rzek jest jednym z celów Regionalnego Zarządu Gospodarki Wodnej w Krakowie, który odpowiada za gospodarkę wodną w dorzeczu Górnej Wisły.
Dotychczasowe próby odtworzenia tych gatunków opierały się przede wszystkim na zarybianiu, które bez równoczesnego otwarcia szlaków migracyjnych i odtworzenia odcinków przydatnych do tarła i wzrostu narybku, nie mają szans powodzenia. Oba projekty nie podejmują działań zarybieniowych, ale mają na celu przywrócenie dostępu do tarlisk i stworzenie warunków do tarła. W przypadku Białej Tarnowskiej modernizacja objęła 15 barier w wędrówkach ryb. Ich przebudowa, pod kątem wymagań migracji ryb, spowodowała odblokowanie 80-kilometrowego korytarza rzecznego, w tym 43,1 km rzeki Białej Tarnowskiej i 36,9 km jej dopływów, co skutkowało udrożnieniem koryta rzeki Białej Tarnowskiej od źródeł do ujścia. W przypadku Wisłoki i jej dopływów likwidacja 7 barier migracji ryb spowodowała odblokowanie korytarza rzecznego o długości 254 km – Wisłoki (124 km), Jasiołki (76 km) oraz Ropy (54 km).
Projekty zostały zrealizowane w ramach Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko 2014-2020, który jest częścią perspektywy finansowej Unii Europejskiej. Projekty te są również pierwszą na południu Polski próbą przetestowania różnych typów przepławek dla ryb. Szczególny nacisk w projekcie położono na wykorzystanie naturalnych materiałów, które odróżniają nasze przepławki od typowych przepławek technicznych z betonu i stali. Proces projektowo-budowlany w obu projektach był efektem współpracy inżynierów i biologów i zakładał, że badanie efektywności wybudowanych obiektów przepławek dla ryb jest częścią procesu inwestycyjnego, a nie tylko jego dodatkiem. Do udokumentowania migracji ryb przez przepławki wykorzystano różne dostępne na rynku techniki badawcze, takie jak telemetria akustyczna, telemetria radiowa, techniki nieinwazyjne z wykorzystaniem pułapek sieciowych i skanera wraz z kamerą. We wszystkich lokalizacjach prowadzono monitoring hydrauliczny, a przeprowadzona ocena zdolności migracji ryb potwierdziła, że wszystkie przepławki dla ryb spełniły swoje zadanie – ryby mogą ponownie migrować w obu kierunkach.

Statuetkę TYTAN w kategorii Projekt roku otrzymała Gdańska Agencja Rozwoju Gospodarczego sp. z o.o.