W referacie zostaną przedstawione przesłanki wskazujące na fakt, że stare uregulowania prawne dotyczące krotności przelewów burzowych, obowiązujące do dziś w Polsce, nie odpowiadają współczesnym realiom eksploatacji systemów kanalizacji ogólnospławnych. Dopuszczalne częstości przelewów burzowych zostaną skonfrontowane z wynikami badań dotyczących częstości występowania deszczy nawalnych na obszarze całego kraju, przeprowadzonych w ramach realizacji dofinansowanego przez NCBiR projektu POIR.01.01.01-00-0119/21: WaterFolder Connect – zintegrowana platforma projektowania i modelowania systemów odwodnienia. Ponadto, w referacie przedstawione zostaną wybrane rozwiązania techniczno-organizacyjne pozwalające w innych krajach obniżać lub likwidować szkodliwe oddziaływanie przelewów na odbiorniki wodne. Na tej podstawie sformułowane zostaną postulaty dotyczące zmian przepisów dotyczących funkcjonowania przelewów burzowych na kanalizacji ogólnospławnej.

Zmiany klimatu, skażenie Odry , intensywne opady i powodzie opadowe, oraz przewidywane inwestycje powinny samorządom zwrócić uwagę na potrzebę rozwiązania kompleksowego problemów systemów opadowych.
Znajomość tych systemów, ich rozsądne zarzadzanie , finansowanie i monitorowanie mają coraz większy wpływ na środowisko oraz komfort życia mieszkańców.
Potrzebne jest ponad kadencyjne spojrzenie na aktualny model lokalnego zarządzania, ocena zagrożeń i stworzenie lokalnego standardu który ma zapewnione finansowanie.
Bez profesjonalnych działań związanych z utrzymaniem i ciągłą a nie punktową eksploatacją elementy systemów opadowych podlegają degradacji, co szczególnie dotyka niewidoczne systemy sieciowe.
Prezentacja ma pokazać jak brak działań tworzy problemy właścicielom infrastruktury a brak ich zrozumienia staje się kosztowny społecznie i ekonomicznie.

W referacie autor przedstawi wymagania dotyczące projektowania zbiorników retencyjnych dla nowych obiektów włączanych do sieci kanalizacji ogólnospławnej na terenie Krakowa. Omówione zostanie również jak na przestrzeni lat, dzięki takiemu podejściu, wzrósł potencjał retencyjny i jakie ma to odniesienie w kontekście ochrony m. Krakowa przed powodziami błyskawicznymi.
Przedstawiony zostanie również długoterminowy MasterPlan Wodociągów Miasta Krakowa w zakresie realizacji projektów wpisujących się w działania związane z budową obiektów retencyjnych zabezpieczających miasto przed wpływem zmian klimatycznych.
O tych i innych aspektach związanych z retencją Krakowa autor postara się opowiedzieć podczas swojego wystąpienia.

Roboty hydrotechniczne, jak większość prac budowlanych obejmują w zasadzie 2 etapy: fazę przygotowania (zdefiniowanie potrzeb, decyzja o inwestycji , projektowanie z niezbędnymi uzgodnieniami), fazę wykonawstwa (realizacja robót, procedury kontrolne i odbiorowe). Do drugiej fazy można też zaliczyć przeglądy w czasie gwarancji ze świadomością, że realne zagrożenie powodziowe nie musi w tym czasie wystąpić.

W prezentacji zostanie przedstawiony szereg refleksji ze sprawowania nadzoru geotechnicznego na budowach obiektów ochrony przeciwpowodziowej (wałów, suchych zbiorników). Omówione zostaną kwestie:
– doboru rozwiązań (przebudowa, wzmocnienie, budowa nowego obiektu)
– doboru technologii (materiał lokalny lub dowożony, modyfikacje dostępnego materiału, zastosowanie nowoczesnych materiałów),
– bieżącej kontroli efektów prowadzonych robót (kontrole zagęszczenia nasypów, badania wytrzymałości kompozytów),
– bieżącej modyfikacji (zmian) uwarunkowanych niespodziankami w obrębie podłoża gruntowego (głębokości realizowanych przesłon, długości pali pod obiektami).
– „opieka powykonawcza” – konsultacje w zakresie oceny wyników badań prowadzonych w okresie gwarancyjnym, w tym w zakresie testowania jakości robót warunkami pogodowymi i ich skutkami.

Koniec starego a zwłaszcza obecne tysiąclecie charakteryzują liczne katastrofalne powodzie i ich narastające ryzyko powiązane ze zmianami klimatu. To zagrożenie, oraz niejednokrotnie niezadowalający lub zły stan licznych odcinków wałów przeciwpowodziowych stworzyły na całym świecie w tym w Polsce istotną presję na poprawę bezpieczeństwa tych budowli oraz znaczące problemy eksploatacyjne zwłaszcza w aspekcie bardzo wysokich kosztów ich remontów i modernizacji. To zagadnienie dotyczy bez wyjątku każdego kraju, rozwiniętego czy dopiero rozwijającego się który posiada na swoim obszarze znaczącą ilość wałów przeciwpowodziowych. Równocześnie bardzo istotnym i narastającym problemem stało się w ogóle starzenie się i degradacja budowli piętrzących w hydrotechnice, tj. zapór, wałów przeciwpowodziowych i wałów kanałów. W odpowiedzi na te wyzwania w ciągu zwłaszcza ostatniej dekady opracowano nowe innowacyjne metody badań i monitoringu procesów destrukcyjnych, zwłaszcza filtracyjno-erozyjnych pozwalające na wczesną i jednoznaczną ich identyfikację oraz analizę parametrów i dynamiki rozwoju. Zostały one zastosowane na setkach zapór ziemnych i wałów kanałów, a obecnie są wdrażane coraz liczniej na całym świecie w badaniach wałów przeciwpowodziowych. Metody te wykorzystują po pierwsze czujniki liniowe umożliwiające ciągły lub quasi-ciągły pomiar wartości wybranych parametrów na długości budowli. Po drugie rozwinięto czujniki termiczne pozwalające na jednoznaczną detekcję przecieków oraz określenie prędkości filtracji in-situ w gruncie. Te innowacyjne rozwiązania pomiarowe uzupełniają w istotny sposób dotychczasowe metody badań wałów. Wszystkie istniejące metody badań wałów przeciwpowodziowych zostały zweryfikowane wspólnie w wielkoskalowych badaniach i na licznych obiektach pilotażowych co pozwoliło opracować uzupełnioną metodykę badań wałów także z zastosowaniem metod ich monitoringu w trakcie wezbrania. Celem tej metodyki jest nie tylko maksymalizacja bezpieczeństwa wałów, ale zwłaszcza minimalizacja kosztów ich eksploatacji poprzez optymalne wykorzystanie badań, minimalizację ich kosztów przy jednoczesnej maksymalizacji efektu tj. pozyskania wiarygodnej, jak najwcześniejszej i jak najdokładniejszej informacji o procesach destrukcyjnych i stanie wału. Wszystkie wspomniane powyżej zagadnienia zostaną poruszone w prelekcji. Będą one omówione zwłaszcza w kontekście i na przykładzie z Polski ale z istotnym odniesieniem do stanu wiedzy, rozwiązań i aplikacji na poziomie światowym. Przedstawione zostaną aktualne wyzwania, trendy i wizja na przyszłość metodyki badań i monitoringu stanu wałów przeciwpowodziowych.

Plany Zarządzania Ryzykiem Powodziowym (PZRP) to kluczowy dokument obejmujący wszystkie elementy zarządzania ryzykiem powodziowym, ze szczególnym uwzględnieniem działań służących zapobieganiu powodzi i ochronie przed nią.
Zgodnie z ustawą Prawo Wodne wszystkie działania związane z ochroną przed powodzią, jakie realizują Wody Polskie uwzględniają PZRP.
RZGW w Krakowie, który administruje ponad 47 000 km rzek i potoków oraz prawie 1500 km wałów przeciwpowodziowych prowadzi szereg inwestycji, które w sposób kompleksowy zabezpieczają mieszkańców przed powodzią.
W 2022 r., w zakresie działań przeciwpowodziowych, realizujemy 39 zadań inwestycyjnych na łączną kwotę ponad 265 mln zł.
Natomiast w planach jest realizacja ok. 1400 zadań, dla których poszukujemy finansowania, na łączną kwotę ponad 71 miliardów zł.

W wystąpieniu zaprezentowany zostanie krótki przegląd metod wykonywania przesłon przeciwfiltracyjnych w remontowanych wałach przeciwpowodziowych i w zbiornikach piętrzących wodę. Szczególna uwaga zostanie zwrócona na technologię CDMM (Continuos Deep Mixing Method), która zdominowała obecnie realizacje przesłon. Zaprezentowane zostaną nowoczesne urządzenia do wykonywania przesłon w tej technologii oraz ich możliwości techniczne, osiągi i parametry.

Modelowanie komputerowe zjawisk hydrologicznych oraz hydraulicznych od wielu lat służy, organom właściwym w sprawach gospodarowania wodami, do wyznaczania potencjalnego zasięgu obszarów, które mogą zostać zalane w wyniku powodzi. Tworzone modele hydrauliczne stanowią metodyczną bazę do wyznaczenia obszarów zalewowych np. w ramach map zagrożenia i ryzyka powodziowego, ale stanowią również ważny instrument na dalszym etapie prac planistyczno-projektowych tj. szczegółowego projektowania, zarządzania urządzeń wodnych, a także utrzymania całych systemów rzecznych np. jako środek wspierający prognozowanie i reagowanie na zjawiska powodziowe.
Ponadto na obiektach hydrotechnicznych standardem staje się stosowanie rozwiązań cyfrowych, pozwalających na monitoring stanu wody i sytuacji na obiektach hydrotechnicznych w czasie rzeczywistym. Dzięki temu usprawniona jest łączność między obiektami hydrotechnicznymi, centrami operacyjnymi i odpowiednimi służbami, w efekcie wzmacniając zdolność administracji publicznej w skutecznym ograniczaniu skutków powodzi.

Zarządzanie ryzykiem powodziowym jest stosowanym obecnie podejściem do przeciwdziałania negatywnym skutkom powodzi, rozpowszechnionym przez dyrektywę Parlamentu Europejskiego i Rady 2007/60/EC z dnia 23 października 2007 r. w sprawie oceny ryzyka powodziowego i zarządzania nim (tzw. Dyrektywa Powodziowa). Istotnym jego elementem jest ocena zagrożenia powodziowego. W prezentacji przedstawione zostaną analizy realizowane w tym zakresie — dotyczące uwzględniania zagrożenia powodziowego w pracach planistycznych, procesach inwestycyjnych i zarządzaniu kryzysowym. W szczególności omówione zostanie wykorzystanie w ww. analizach modelowania hydrodynamicznego, umożliwiającego uzyskanie szczegółowej informacji o powodzi na danym obszarze (z uwzględnieniem określonych parametrów np. obszar zagrożenia powodziowego, rzędna zwierciadła wody, głębokość wody, prędkość i kierunki przepływu wody).
Co ważne — ww. informacje dotyczące zagrożenia powodziowego stanowią punkt wyjścia do oceny ryzyka powodziowego (uwzględniającego potencjalne negatywne skutki powodziowe), dlatego stanowią niezwykle istotny element wielu procesów decyzyjnych.

Ochrona przeciwpowodziowa z uwagi na skutki, jakie wywołuje jest priorytetem w zarządzaniu kryzysowym. Jednak dynamiczne zmiany klimatyczne do współistniejące zjawiska ekstremalne: powódź i susza. W Polsce zjawisko suszy jest obserwowane już od kilku lat. Mamy potwierdzone okresy suszy atmosferycznej, rolniczej jak i hydrologicznej. To pokazuje, że jest to problem z którym należy się liczyć i pracować nad rozwiązaniami łagodzącymi skutki różnych rodzajów suszy. MPWiK w m.st. Warszawie jako użytkownik rzeki Wisły praktycznie co roku mierzy się zjawiskiem suszy hydrologicznej. A trzeba zwrócić uwagę, że nie jesteśmy jedynym użytkownikiem rzeki na odcinku warszawskim.

W erze dynamicznego rozwoju technologii informatycznych, przesyłania i przetwarzania dużej ilości danych o infrastrukturze miejskiej, sieci odwodnienia charakteryzują się znikomym poziomem informatyzacji. Jeżeli porówna się poziom rejestrowania informacji o działaniu różnych sieci miejskich (wodociągi, gazociągi, sieci ciepłownicze, sieci energetyczne) to infrastruktura odwodnienia jest bez wątpienia opomiarowana w najmniejszym stopniu. Wiedza na temat działania systemów odwodnienia jest oparta głównie na reagowaniu na widoczne przeciążenia hydrauliczne (podtopienia). Podejmowanie decyzji inwestycyjnych w zakresie rozbudowy sieci kanalizacji deszczowej powinno być uzasadnione wiarygodnymi danymi dotyczącymi przepływów i oparte na modelach symulacyjnych.

W trakcie wystąpienia zostanie poruszony temat istotności dobrego rozpoznania warunków istniejących dotyczących zagrożenia powodziowego wynikającego z intensywnych opadów deszczu, przy planowaniu działań mitygujących i retencjonujących, jak również samym planowaniu przestrzennym. Rozpoznanie tych warunków opiera się m.in. o rzetelnie opracowane dane dla całej Polski i przeliczone na ich podstawie analizy, dostępne natychmiastowo i zawierające w sobie cenne informacje – niezbędną do efektywnego planowania i optymalizowania proponowanych rozwiązań dotyczących gospodarki wodnej.

SCALGO powstało w celu wprowadzenia na rynek najnowocześniejszej technologii przetwarzania ogromnych danych wysokościowych. Posiadając ponad 20 lat doświadczenia w badaniach naukowych nad przetwarzaniem algorytmów przestrzennych, SCALGO opracowało innowacyjną platformę SCALGO Live, służącą do m.in. pracy z gospodarką wodną. Platforma wykorzystywana jest obecnie przez ponad 15 000 inżynierów, planistów, architektów i specjalistów innych dziedzin w Europie.

SCALGO Live zapewnia natychmiastowy dostęp do analiz przeliczonych w skali całego kraju, również dla Polski. Analizy opierają się na numerycznym modelu terenu, oferując w rezultacie natychmiastowy dostęp do wartościowych informacji, niezbędnych do m.in. efektywnego zarządzania zlewnią i spływem powierzchniowym, dając użytkownikowi możliwość natychmiastowej identyfikacji miejsc akumulacji spływu, a tym samym zaproponowania rozwiązań, pozwalających zatrzymać opad w miejscu jego wystąpienia. .

W prezentacji zostaną przedstawione założenia do systemu multimodelu, którego celem jest poprawa jakości prognoz i ostrzeżeń hydrologicznych przed powodziami błyskawicznymi (ang. flash flood). Budowa systemu pozwoli dokładniej określić zagrożenie powodziowe, będące konsekwencją powodzi błyskawicznych. Umożliwi na bardziej precyzyjne wskazanie czasu i miejsca wystąpienia tego typu powodzi. Spowoduje to wzrost poziomu bezpieczeństwa przeciwpowodziowego społeczeństwa, środowiska, dziedzictwa kulturowego oraz działalności gospodarczej.
W trakcie prezentacji przedstawione zostaną informacje z zakresu wyznaczania obszarów zagrożonych z uwzględnieniem czynników fizjograficznych, a także mapy niebieskich obszarów, które umożliwiają identyfikację obszarów zagrożonych, a następnie stworzenie systemu wczesnego ostrzegania i monitorowania, co pozwoli na podejmowanie działań we właściwych obszarach.

Zmiany klimatyczne coraz bardziej dotykają mieszkańców, szczególnie dużych miast. Ważną rolę w adaptacji miast do zmian klimatu odgrywa zieleń. Do najistotniejszych funkcji zieleni w tym kontekście możemy zaliczyć obniżanie temperatury i łagodzenie efektu miejskiej wyspy ciepła, retencję wody opadowej w miejscu jej opadu oraz zapewnienie wody roślinom i zwierzętom. Zarząd Zieleni Miejskiej w swoich działaniach stosuje wiele rozwiązań mających na celu adaptację miasta do zmian klimatu, począwszy od rozszczelniania powierzchni, po wprowadzanie nowej zieleni w pasach drogowych, budowę ogrodów deszczowych czy też po prostu wykorzystywanie potencjału miejskich ekosystemów. Wszystkie te elementy tworzą błękitno-zieloną infrastrukturę przynosząc jednocześnie korzyści gospodarcze, społeczne i środowiskowe.

Do hamowania odpływu wody służą różne urządzenia techniczne. Wybierając między nimi, trzeba uwzględnić następujące czynniki:
– czy istnieje potrzeba regulowania poziomu wody? W wielu przypadkach najlepsze jest rozwiązanie najprostsze – piętrzenie stałe, nie wymagające obsługi. Niekiedy jednak, gdy przy zastosowaniu urządzeń chcemy np. naśladować naturalną dynamikę poziomu wody, regulacja poziomu piętrzenia (praca zastawką) jest konieczna i trzeba wybrać odpowiednie rozwiązania techniczne;
– w jakich warunkach hydrologicznych (najbardziej niekorzystnych!) będzie pracować piętrzenie. Jeżeli chcemy zablokować ciek, na którym występuje obfity spływ wód roztopowych, musimy zastosować rozwiązanie, które go wytrzyma!
– ile może kosztować zablokowanie odpływu, jakie materiały są dostępne, jak trwałe ma być piętrzenie? W większości przypadków dobre skutki można osiągnąć nawet niewielkim nakładem środków;
– do jakiego stopnia urządzenie musi być odporne na złośliwe działania ludzkie? Trzeba pamiętać, że niszczenie prostych urządzeń piętrzących i spuszczanie wody.
Rowy melioracyjne zgodnie z ustawą – Prawo Wodne melioracje wodne polegają na regulacji stosunków wodnych w celu polepszenia zdolności produkcyjnych gleby, ułatwienia jej uprawy oraz na ochronie użytków rolnych przed powodzią. Urządzenia melioracji wodnych dzielą się na podstawowe i szczegółowe, co wynika z ich funkcji oraz parametrów.
Urządzenia melioracji wodnych podstawowych stanowią własność Skarbu Państwa i są wykonywane oraz eksploatowane na jego koszt. Administrowaniem, utrzymaniem i konserwacją urządzeń melioracji podstawowych oraz cieków naturalnych służących rolnictwu Zarząd Melioracji i Urządzeń Wodnych, będący wojewódzką samorządową jednostką budżetową
Rowy przydrożne ciągną się wzdłuż dróg, po jednej lub obu stronach. Zbierają wodę z nawierzchni lub nie dopuszczają do jej zalania wodą deszczową z wyżej położonego terenu. Dlatego ich profil jest nierówny i zmienny, zależny od otoczenia drogi. Są też mocno pochylone po to, aby dostającą się do nich wodę szybko odprowadzić dalej i nie dopuścić do rozmoknięcia i osłabienia wytrzymałości nasypu drogowego. Dlatego woda w nich znajduje się najczęściej tylko bezpośrednio po deszczu. Z tego samego powodu prawie na całej długości porasta je normalna roślinność lądowa.
Rowy te są elementem technicznym drogi i należą do wyposażenia technicznego pasa drogowego Rozdział 1 dział IV Rozporządzenia Ministra Transportu i Gospodarki Morskiej z dnia 2 marca 1999 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać drogi publiczne i ich usytuowanie (Dz. U. Nr 43, poz. 430) zatem nie są rowami, o których mowa w Rozdział 1, Art. 16 pkt 47, Ustawy z dnia 20 lipca 2017 r. Prawo wodne, Dz.U.2020.310)
W ujęciu ekologicznym rów przydrożny powinien być tak przygotowany, aby nie odprowadzał wody pełnej zanieczyszczeń komunikacyjnych, lecz ją zatrzymywał.

Dzięki Funduszom Europejskim i Programowi Inteligentny Rozwój, Narodowe Centrum Badań i Rozwoju prowadzi przedsięwzięcia w trybie zamówień przedkomercyjnych (PCP), w efekcie których powstaną innowacyjne technologie wspierające osiągnięcie celów Europejskiego Zielonego Ładu. NCBR jako zamawiający definiuje wyzwanie badawcze wynikające z realnych potrzeb polskiej gospodarki, a wykonawcy wybrani w naborach prowadzą prace badawczo-rozwojowe służące opracowaniu i demonstracji działania innowacyjnego rozwiązania niedostępnego dziś na rynku.
W ramach przedsięwzięć powstaną:
1. Innowacyjna Biogazownia
2. Oczyszczalnia Przyszłości
3. Budownictwo efektywne energetycznie i procesowo
4. Ciepłownia i elektrociepłownia przyszłości w lokalnym systemie energetycznym
5. Magazynowanie energii elektrycznej
6. Magazynowanie ciepła i chłodu
7. Wentylacja dla szkół i domów
8. Technologie domowej retencji
Prelegent w swoim wystąpieniu skupi się na omówieniu technologii domowej retencji oraz oczyszczalni przyszłości.